LỜI NÓI ĐẦU
Tập sách Mấy vấn đề văn học cổ điển Việt Nam của PGS. Mai Cao Chương do các học trò của thầy thực hiện. Tập sách tập hợp các bài giảng và bài viết của thầy trong suốt mấy chục năm giảng dạy và nghiên cứu về văn học cổ điển dân tộc.
PGS. Mai Cao Chương sinh năm 1930 tại làng Trường Định, xã Bình Hòa, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định trong một gia đình nhà nho giàu truyền thống văn chương và yêu nước. Thầy tham gia cách mạng năm 17 tuổi sau khi tốt nghiệp tiểu học được 2 năm. Năm 1955 thầy tập kết ra Bắc. Năm 1962, thầy vào học ở Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Phân ban Văn học Trung Quốc của Khoa Ngữ văn. Với thành tích học tập xuất sắc, thầy Mai Cao Chương đã được nhà trường được giữ lại làm cán bộ giảng dạy của Tổ Cổ - Cận - Dân, sau đó được cử làm Phó Trưởng Bộ môn.
Sau ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, thầy Mai Cao Chương được phân công vào Đại học Văn Khoa Sài Gòn và tham gia vào Tổ Bộ môn Hán Nôm, sau đó làm Tổ trưởng Tổ bộ môn Ngữ văn Việt Nam. Năm 1978, Tổ bộ môn Ngữ văn Việt Nam được Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp ra quyết định nâng thành Khoa Ngữ văn Việt Nam, thầy được cử làm Chủ nhiệm Khoa Ngữ văn Việt Nam rồi Chủ nhiệm Khoa Ngữ văn cho đến năm 1990.
Với tư cách là nhà nghiên cứu, thầy đã biên soạn chung với các giáo sư Đinh Gia Khánh, Bùi Duy Tân bộ giáo trình nổi tiếng Lịch sử văn học Việt Nam, phần Văn học Việt Nam thế kỷ X – nửa đầu thế kỷ XVIII. Có thể nói cho đến nay đây vẫn là bộ giáo trình dày dặn nhất và có giá trị học thuật cao chưa có bộ giáo trình nào vượt được. Thầy cũng tham gia dịch Thơ Đào Uyên Minh, Quan trường hiện hình ký, Thành thị cô nương, Ngụ ngôn Ê dốp... cho thư viện Đại học Tổng hợp. Công trình nghiên cứu và dịch thuật đáng chú ý nhất là tập sách Nguyễn Lộ Trạch – Điều trần và thơ văn (viết chung với Đoàn Lê Giang, NXB.KHXH. 1996) và bộ tiểu thuyết truyền kỳ Kim cổ kỳ quan (NXB.Tổng hợp Đồng Tháp).
Với tư cách là nhà quản lý, thầy đã làm Trưởng Khoa Ngữ văn đầu tiên của Trường Đại học Tổng hợp TP.HCM, đồng thời cũng là trưởng khoa với nhiệm kỳ dài nhất: 12 năm với những dấu án sâu sắc. Giáo sư Mai Cao Chương là một nhà giáo rất tận tụy với nghề: ngay cả sau khi về hưu thầy vẫn tiếp tục đứng lớp, hướng dẫn học viên cao học, nghiên cứu sinh… cho đến khi không còn đủ sức nữa mới thôi – thật đúng như tinh thần người xưa nói: “Hối nhân bất quyện” – dạy người không mỏi. Nhiều thế hệ giảng viên và sinh viên còn nhớ mãi hình ảnh và tính cách của thầy: giản dị nhưng nghiêm túc; nguyên tắc, quyết đoán nhưng cũng rất nhân hậu, độ lượng.
Năm 2015 năm nay, nhân dịp kỷ niệm 40 năm hoạt động của Khoa Văn học và Ngôn ngữ (Khoa Ngữ văn, Khoa Ngữ văn và Báo chí trước đây), các học trò của thầy có ý định tập hợp các bài viết và bài giảng của thầy trong suốt mấy chục năm qua mà thầy chưa xuất bản để thành tập sách với nhan đề Mấy vấn đề văn học cổ điển Việt Nam. Sau phần chính văn ấy có phần Phụ lục, tập hợp các bài viết về thầy của một số đồng nghiệp và học trò.
Tập sách này ra đời, Khoa Văn học và Ngôn ngữ chân thành cám ơn cám ơn các học trò của thầy, trong đó có PGS. TS Nguyễn Viết Ngoạn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sài Gòn đã có nhã ý xuất bản quyển sách này. Cám ơn TS. Phan Mạnh Hùng, ThS. Phan Nguyễn Kiến Nam, TS Nguyễn Thị Kim Ngân đã vất vả sửa chữa, hoàn thiện bản in để tập sách ra đời đúng dịp Hội Khoa 2015.
TP.Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2015
TM Ban biên tập
Đoàn Lê Giang