HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC TẾ "KAWABATA YASUNARI: TỪ NHẬT BẢN ĐẾN VIỆT NAM"

Thẩm mỹ truyền thống như là chuẩn mực:

Ngàn cánh hạc của Kawabata nhìn từ bối cảnh Nhật Bản hậu chiến

Nguyễn Đình Minh Khuê

ThS., Khoa Văn học

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP.HCM

Email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

TÓM TẮT

Trong bài viết này, tôi sẽ phân tích tiểu thuyết Ngàn cánh hạc để chứng minh rằng trong hình dung của Kawabata, thẩm mỹ truyền thống được nhìn nhận như là chuẩn mực. Ý niệm ấy được thể hiện trước hết trong cách các nhân vật của cuốn tiểu thuyết này yêu nhau: những tình yêu “gương soi” kiểu Genji giữa bà Ota và Kikuji, giữa Kikuji và Fumiko, theo tôi, có thể được xem như là nỗ lực tìm về với thế hệ của người cha Mitani, một thế hệ nằm ở lằn ranh truyền thống và hiện đại, thế hệ cuối cùng được tin là có khả năng vươn đến cái thẩm mỹ truyền thống mang tính mẫu mực. Bên cạnh đó, thái độ căm ghét của phần lớn các nhân vật trong Ngàn cánh hạc đối với vị nữ trà sư Chikako có thể được diễn giải như một xu hướng loại trừ những gì được xem là xấu xí ra khỏi lãnh địa của nghệ thuật trà đạo – một truyền thống mà theo họ cần phải được gìn giữ đúng theo chuẩn mực thẩm mỹ nguyên bản: một người thực hành nghệ thuật trà, trong cái nhìn của họ, không thể có một cái bớt đen đủi, lông lá trên ngực, lại càng không thể có tính tọc mạch độc hại và xu hướng khuynh đảo người khác như Chikako. Từ đây, bài viết tiến hành lý giải những nguyên do khả hữu dẫn đến cách hình dung về truyền thống này của Kawabata trong Ngàn cánh hạc. Điều này, một mặt, phát xuất từ nỗi thương chấn trong Kawabata khi đứng trước một Nhật Bản suy sụp, vụn vỡ sau Đệ nhị Thế chiến. Mặt khác, đó là cách ông thể hiện sự phản đối của mình trước ý niệm về hiện đại đang lên ngôi ngày càng mạnh mẽ ở Nhật từ sau năm 1945.

Từ khóa: Hình dung về truyền thống, chuẩn mực thẩm mỹ, Đệ nhị Thế chiến, chấn thương, hiện đại tính